Vakkenpakket

De cursus Theologische verdieping bestaat uit een groot aantal vakken, elk met hun eigen inhoud en methode.
Deze grote verscheidenheid maakt het juist verrassend en boeiend.
Over al die vakken zijn al eeuwen lang boeken vol geschreven die je best thuis zou kunnen lezen.
Maar waar zou je dan moeten beginnen en met wie zou je jouw vragen en opmerkingen kunnen bespreken?
De CTV biedt deze mogelijkheid en geeft daarbij een veelheid aan informatie op overzichtelijke wijze aan. Het ‘samen leren’ voegt hieraan veel toe.

Oude Testament

Dr. Aarnoud Jobsen, Goes. (1ste jaar: 12 lessen, 2de jaar: 12 lessen)

Doel van dit vak is het leren verstaan van het Oude Testament als een veelkleurige verzameling van teksten van het volk Israël, de eerste verbondspartner van God. Het Oude Testament blijkt meer een geloofsboek dan een geschiedenisboek te zijn.
Alle Bijbelboeken van het Oude Testament worden afzonderlijk behandeld. Het scheppingsverhaal, de namen van God en Godsbeelden krijgen speciale aandacht. We staan uitgebreid stil bij de plaats van het Oude Testament in geloof en kerk. Ook komen canonvorming en de verschillende vertalingen aan bod.

Nieuwe Testament

Dr. Bert ten Kate, Bergen op Zoom. (1ste jaar: 12 lessen en 2de jaar: 12 lessen)

Het vak Nieuwe Testament geeft inzicht in de historische en literaire context van het tweede deel van de Bijbel. Alle boeken van het Nieuwe Testament worden behandeld met behulp van vragen als: wie was de schrijver, waarom schreef hij en aan wie schreef hij? Er is speciale aandacht voor de evangeliën en voor de persoon van Jezus. We bespreken ook het apocriefe Evangelie van Thomas. Bij de behandeling van Paulus’ brieven zullen we speciaal de ‘moeilijke’ d.w.z. omstreden teksten bespreken. Ook het boek Openbaring van Johannes komt uitvoerig aan de orde.

Dogmatiek

Dr. Noëla Polet, Hulst. (1ste jaar: 13 lessen en 2de jaar: 13 lessen)

Het vak Dogmatiek behandelt de christelijke geloofsleer. De cursist leert na te denken over het eigen geloof en dat van de kerkelijke gemeenschap.
Ook leert hij geloofsopvattingen te verwoorden en te verantwoorden.
Onze vragen staan voorop, de antwoorden komen uit de Schrift, uit een eeuwenoude traditie en uit het zoeken van theologen en geïnspireerde mensen in onze tijd.
Ook bevrijdingstheologie en feministische theologie zijn onderdelen van het vak Dogmatiek.

Kerkgeschiedenis

Ds. Gert Jan Smit, Middelburg. (1ste jaar: 10 lessen en 2de jaar: 8 lessen)

De lessen Kerkgeschiedenis gaan over de ontwikkeling van de vroegste kerk tot nu. In hoofdlijnen schetst de docent de cultuurgeschiedenis van Europa en de (afnemende) rol van de kerk daarin. Daarnaast treden in de lessen steeds aanstekelijke figuren op die kenmerkend zijn voor een bepaalde periode. Mensen van vlees en bloed in wie we ons kunnen herkennen. In hun levensverhalen komt de grote geschiedenis dichtbij en wordt ze invoelbaar.
Hoe verging het de broers van Jezus en de monniken in de woestijn? En wat hebben de legendarische Sint Brandaan en een verliefd theologenpaar uit de Middeleeuwen met elkaar te maken? Kopstukken als Bernardus, Erasmus, Karl Barth en Dorothee Sölle passeren de revue, afgewisseld door dichters en dagboekschrijvers, kunstenaars en mystici. Allemaal mensen die iets hadden met God. Door iets van de geschiedenis te weten, begrijpen we situaties en ideeën van nu beter.
Een hand-out geeft een overzicht van de weg die we op een avond gaan, bevat een korte samenvatting van de les en geeft verwijzingen naar Nederlandstalige literatuur en websites. De docent gebruikt graag muziek, beeldende kunst en architectuur om zijn lessen op te luisteren.

Filosofie

Ds. Dick Stap, Terneuzen. (1ste jaar: 6 lessen en 2de jaar: 6 lessen)

De cursus wordt ingeleid met een avond over de vraag wat filosofie is en wat je eraan kunt hebben. Daarna maken wij een wandeling door de geschiedenis van de wijsbegeerte aan de hand van de godsvraag die zowel gelovig als godsdienstkritisch is beantwoord. Waar mogelijk wordt gebruik gemaakt van verhelderende beeldende kunst.

Inleiding Jodendom

Mevr.Heleen Pasma, Middelburg. (1ste jaar: 4 lessen en 2de jaar: 4 lessen)

De kerk is geboren uit het Jodendom. In vele vakken van de cursus speelt de Joodse traditie een rol. Door het vak ‘Inleiding Jodendom’ leert u de geschiedenis van het Jodendom kennen, maar ontmoet u ook het levende Jodendom van vandaag. Ook ontvangt u meer inzicht in de relatie tussen christenen en Joden, en de verschillen tussen hen. U komt diverse joodse stromingen tegen, een verschil in indeling van de Bijbelboeken, iets over halacha (stelsel van wetsregels), de joodse kalender en sjabbat, de feesten en de daarbij behorende Bijbelboeken (feestrollen). Praktisch Jodendom en kasjroet (spijswetten), rituelen op de levensweg, geloofsopvoeding en rouwrituelen. De rol van de vrouw binnen het Jodendom komt aan de orde en een overzicht van de na-bijbelse bronnen.
Aan het eind van het tweede jaar wordt een bezoek gebracht aan de synagoge in Middelburg (extra, niet op een cursusavond).

Wereldgodsdiensten

Dr. Aarnoud Jobsen, Goes. (1ste jaar islam: 3 lessen)
Ds. Dick Stap, Terneuzen (2de jaar boeddhisme: 3 lessen)

De Islam is na het christendom de grootste van de wereldgodsdiensten. Met het jodendom en het christendom vormt de Islam de derde ‘abrahamitische’ monotheïstische godsdienst. In Europa is de Islam een belangrijke godsdienst geworden. Evenals het christendom kent de Islam een scala aan stromingen. Er bestaat een spanningsveld tussen de westerse cultuur en traditionele opvattingen binnen de Islam. Er is in de lessen aandacht voor de ontstaansgeschiedenis van deze godsdienst, voor de bronnen, de gebruiken en rituelen, globaal voor de verschillende stromingen en voor de maatschappelijke en politieke relevantie van de Islam.

Het boeddhisme is wereldwijd een belangrijke godsdienst die vooral in Azië voorkomt. Maar er bestaan ook verschillende westerse varianten van het boeddhisme.

Pastoraat

Het vak Pastoraat is zo breed dat het is verdeeld in 4 onderdelen die door verschillende docenten gegeven worden.

1 – Basispastoraat
Ds. Nelleke van der Linden, Goes (3de jaar)
(Basispastoraat en contextueel pastoraat in totaal 14 lessen).
In dit vak komt de betekenis van pastoraat en de verschillende visies hierop aan de orde. We verkennen het eigene van een pastoraal gesprek en staan stil bij verschillende aspecten in de communicatie. Ook zullen we een aantal communicatieve vaardigheden oefenen. Specifieke aandacht wordt besteed aan pastorale zorg in en vanuit de gemeente.

2 – Contextueel pastoraat
Ds. Nelleke van der Linden, Goes.
(3de jaar)

Geloven is een levenshouding die je in een context ontwikkelt. Een Bijbelverhaal spreekt nooit zomaar voor zich, maar vraagt om een interpretatie. Het maakt deel uit van en geeft vorm aan een traditie.
Zo spreekt ook een levensverhaal nooit zomaar voor zich. Het heeft zich ontwikkeld binnen een context en levert een eigen bijdrage aan de geschiedenis.
In de lessen Contextueel pastoraat kijkt de docent met deelnemers naar hoe mensen in verbondenheid leven.
Welke geschiedenis draag je met je mee? Hoe kun je verantwoordelijkheid nemen in de relaties waarin je leeft? Welke balans kent jouw bestaan tussen geven en nemen? Contextueel pastoraat kan een bijdrage leveren aan het bewust vormgeven van de relationele werkelijkheid waarin ieder van ons leeft.
Ook worden in deze lessen twee specifieke pastorale situaties besproken.

4. – Het Jodendom. Toegepast in het derde cursusjaar.
Mevr. Heleen Pasma, Middelburg. (3de jaar: 4 lessen)

Jodendom in het derde cursusjaar: net als in het 1^e en 2^e jaar zijn er 4 lessen, 2 volle avonden of verspreid in eerste of tweede lessen.

Afhankelijk van wat in de eerste twee cursusjaren als vragen en thema’s in de actualiteit is opgekomen, wordt dieper ingegaan op de materie van verbondenheid met en verschillen tussen Jodendom en christendom.

Dat kan gaan om de joodse pastorale houding, de manier waarop je de Bijbel leest, maar ook hoe je omgaat met antisemitisme en de praktische invulling van ‘tikkoen olam’ als levenshouding (heelmaking van de wereld).

Ecclesiologie

Ds. Karin van de Broeke, Wissenkerke. (3de jaar: 4 lessen)

Bij het vak ecclesiologie stellen we ons de vraag wat ‘kerk-zijn’ nu eigenlijk is. Op welke Bijbelse wortels gaat dit terug en hoe heeft het concept ‘kerk’ zich in de loop der tijd en wereldwijd ontwikkeld?

Ds. Karin van den Broeke was preses van de synode van de Protestantse Kerk in Nederland, is lid van het executive committee van de Wereldraad van Kerken en voorzitter van het Nederlands Bijbelgenootschap. Vanuit die ervaring en kennis geeft zij o.a. inzicht in de organisatie, het bestuur en de oecumenische contacten van de kerk.

Spiritualiteit

Dr. Noëla Polet, Hulst. (3de jaar: 8 lessen)

Spiritualiteit is je aangesproken weten door de Geest van God. Bij spiritualiteit gaat het om wat er gebeurt in de relatie tussen God en mens. Ontmoetingen met mensen, met de natuur, ervaringen met kunst of muziek – ze kunnen alle vindplaatsen van God zijn.
Spiritualiteit helpt de mens zich te focussen op het positieve van leven en wereld zonder energie te verspillen door te kijken naar wat nog steeds niet bereikt is.
Wij bestuderen de christelijke spiritualiteit zoals ze zich in de loop van de geschiedenis profileert: bij de woestijnvaders en moeders, bij de Kerkvaders, bij Franciscus en zijn gezellen, enz… Uit deze bronnen willen wij levend water putten voor ons vandaag.

Liturgie

Het vak liturgie wil nauw aansluiten bij de eigen ervaringen van de cursisten. Zij krijgen begrip voor de hoofdstructuur van een religieuze samenkomst en leren vragen te stellen aan bestaande liturgische ontwerpen. Ook doen ze zelf vaardigheden op.

1 – Liturgiek
Ds. Gert Jan Smit, Middelburg (3de jaar: 8 lessen)

In het vak liturgiek, let op de ‘k’ aan het eind, zoeken we naar het ‘wat en waarom’ van dingen die gebeuren als mensen samenkomen om te vieren.
Op zoek naar achtergronden van de liturgie gaat het om basisbegrippen als tijd, taal en ruimte. We proeven woorden en muziek, beleven uur en tijd, staan stil bij symbolen en rituelen. Dat alles draagt bij en speelt mee. Verrassende details werpen licht op het grote geheel. Een spel aan het eind zet alles in een visueel kader en maakt ons bewust van keuzes die worden gemaakt.
Wie zich hiervan bewust is geworden, ontdekt de vrijheid en de intensiteit die de liturgie biedt. Vormen van vieren die de deelnemers gewend zijn komen op tafel en we oefenen ons in liturgische onderdelen van een kerkdienst. Al doende komen we het hart van de liturgie op het spoor: de vormgeving van de omgang van mens en God.
Uitgangspunt van de lessen is een oecumenisch ontwerp voor het vieren van een kerkdienst. Dat zegt veel over ‘hoe’ we dingen doen en hoe ze samenhangen.
Liturgie, stelt het wat voor? Ja zeker, maar dan moet de voorstelling wel goed zijn.

2 – Liturgische gebruiken in de R.K. Kerk
Dr. Noëla Polet, Hulst (3^de jaar: 2 lessen).

Dr. Noëla Polet schetst de ontwikkeling van de R.K. liturgie voor en na het tweede Vaticaans concilie. We zoeken in de Bijbel en in de oudste geschriften om iets te verstaan van de betekenis van de eucharistie. Als de tijd het toelaat kijken we ook naar de zeven sacramenten en hun betekenis voor de R.K. christenen.

3 – Byzantijnse Liturgie
Dr. Bert ten Kate, Bergen op Zoom. (3de jaar: 2 lessen)

Byzantijnse liturgie en spiritualiteit: naast verschillende liturgieën luisteren we ook naar liederen uit de diverse tradities. Zo maken we kennis verschillende vormen van het oosterse christendom.

Ethiek

Ethiek is nadenken over goed handelen. Centraal staat de vraag naar wat goed is om te doen in concrete situaties. Van oudsher is ethiek een onderdeel van de filosofie. De Griekse wijsgeer Socrates (470-399 v Chr.) geldt als grondlegger van deze discipline.
Hij stelde dat overal waar mensen bij elkaar zijn ethiek wordt bedreven. Want overal waar mensen samen leven en samen werken komt de vraag op naar hoe dat op een goede manier mogelijk is. Binnen de ethiek zijn twee kenmerken te onderscheiden. Allereerst wordt er gereflecteerd en gediscussieerd. Dat nadenken en praten, dat wikken en dat wegen heeft altijd betrekking op het vormgeven aan de praktijk van het leven. Dat is het tweede kenmerk van ethiek: praktische vragen vormen het startpunt.

1. Inleiding wijsgerige ethiek
Ds. Dick Stap, Terneuzen. (3de jaar: 2 lessen)

2. Ethiek
Dr. Aarnoud Jobsen, Goes. (3de jaar: 4 lessen)

Het vak ethiek wordt in het derde jaar vanuit een theologisch perspectief aangeboden. Daarbij is het een uitdaging om te zien hoe Bijbelse thema’s als gerechtigheid, solidariteit, vrijheid en verbondenheid ook in een niet-kerkelijke context aan de orde kunnen komen. Hoe kan het blijvende appel van de Bijbelse profeten en van de messiaanse weg voor veel mensen betekenis krijgen? Ook buiten een godsdienstige context. Dit vraagt een vertaalslag. Bijvoorbeeld vanuit de Tien Woorden (ook wel Tien Geboden genoemd) naar de tijd van nu toe. Geboden blijken dan niet alleen regels te zijn, maar duidelijke handreikingen om integer te kunnen (over)leven.

Diaconaat

Ds. Karin van de Broeke, Wissenkerke (3^de jaar: 4 lessen).

In dit vak verdiepen we ons in de Bijbelse wortels va het diaconaat en de ontwikkeling daarvan in de kerk.
Tevens verkennen we het hedendaagse diaconale terrein en staan we aan de hand van casuïstiek stil bij diaconale vragen en spanningsvelden.

Kerkmuziek door de eeuwen heen

Bram de Wolf, Middelburg (derde jaar : 6 lessen)
Tijdens de lessen kerkmuziek volgen we luisterend maar zeker ook zingend de ontwikkeling van de vroegste vormen van kerkmuziek tot aan de praktijk van vandaag de dag. We doen dit nadrukkelijk vanuit een oecumenisch perspectief. Startend bij het éénstemmige gregoriaans proeven we aan het reciterend zingen en maken vervolgens vanuit deze éénstemmigheid aan de hand van diverse miscomposities via de Notre Dame school (12e eeuw), de Ars Nova / pre Renaissance en Renaissance de ontwikkeling mee van de meerstemmigheid tot aan de Reformatie. Van de muziek van na de reformatie komen diverse composities van Heinrich Schütz en natuurlijk Johann Sebastian Bach aan bod.
Vanuit een historisch perspectief staan we stil bij aandachts- en gesprekspunten als: de spanning tussen ‘amusementsmuziek’ en kerkmuziek, de rol van het orgel in de liturgie, de relatie tussen voorganger en kerkmusicus, etc.

Evaluatie

Dr. Aarnoud Jobsen, Goes (1ste, 2de en 3de jaar: 2 lessen)

Ieder cursusjaar worden er 2 lesuren gereserveerd om de voortgang van de cursus als zodanig te bespreken. Het kan gaan over de lesstof en de manier waarop deze wordt aangeboden. Zo blijven we scherp en kunnen we als dat nodig is bijtijds bijsturen.